Passieve zinnen zorgen voor afstand en maken teksten onnodig saai. Maar hoe komt dat? Hoe omzeil je ze? En is een passieve taalconstructie altijd slecht? Dit is deel twee van een blogreeks over actief schrijven: over passief en actief taalgebruik.

In deel één van deze reeks schreef ik: “ Actief schrijven zorgt ervoor dat je tekst levendiger wordt en gemakkelijker te begrijpen.” Toch kiezen we vaak voor passief taalgebruik. Bijvoorbeeld omdat we denken dat het zo hoort, of omdat we indruk willen maken. Actief schrijven doe je onder meer door, nou ja, passieve zinnen te vermijden. Haha. Maar wat betekent dat nu eigenlijk?

Wat is actief en passief taalgebruik?

In een passieve zin ondergaat iemand iets:

Enige tijd geleden is Wikipedia benaderd door het ministerie van Justitie om een reactie te geven op het zgn. “Groenboek”, dat handelt over auteursrechten, en wat mogelijk zal resulteren in Europese richt- en regelgeving.

Als deze zin in actieve vorm wordt geschreven, dan ziet hij er zo uit:

Enige tijd geleden benaderde het Ministerie van Justitie Wikipedia. Ze vroegen of wij een reactie wilden geven op het zgn. “ Groenboek”, dat handelt over auteursrechten. Mogelijk komt er Europese richt- en regelgeving.

Je ziet dat ik de zin heb opgeknipt in meerdere kortere zinnen. Het is direct duidelijk wie iets doet: in dit geval het Ministerie van Justitie.

Deze actieve schrijfwijze maakt de tekst een stuk leesbaarder. Zeker online. Bovendien wordt nu zichtbaar dat de frase ‘en wat mogelijk zal resulteren in Europese richt- en regelgeving’, onduidelijk is. Want komt er regelgeving omdat het ministerie Wikipedia een reactie vraagt? Omdat het groenboek handelt over auteursrechten? Of omdat het ministerie ermee bezig is?

Waarom heeft een actieve zin de voorkeur?

Zoals ik hierboven al liet zien, zorgt actief taalgebruik voor een leesbaarder tekst. 

Een actieve zin maakt het verhaal ook levendiger en persoonlijker. Dit is met name belangrijk voor ZZP’ers die persoonlijk contact met hun klanten nastreven. Harvard professor Amy Cuddy heeft een paar jaar geleden aangetoond dat mensen iemand eerst willen vertrouwen, voordat ze waarde hechten aan hun expertise. Vertrouwen bouw je op met een persoonlijk verhaal. En dat verklaart waarom e-mailplatform Spotler eerder dit jaar concludeerde dat wij ons afvragen hoe we weer menselijk kunnen communiceren.

Denk je maar eens in: als iemand een contactformulier naar je toestuurt, is het veel persoonlijker wanneer je schrijft:

Ik neem binnen 3 werkdagen contact met je op.

Dan:

Er wordt binnen 3 dagen contact opgenomen.

En als je een B&B runt, klinkt het uitnodigender wanneer je zegt:

We hebben warme handdoeken voor je klaargelegd en de minibar gevuld met lekkere drankjes.

In plaats van:

Er liggen handdoeken klaar en de minibar is gevuld.

Zie je dat de eerste zin in elk voorbeeld de lezer veel actiever meeneemt? Dit is een beproefde methode om teksten levendiger en persoonlijker te maken.

Herschrijf passieve zinnen naar de actieve variant

Tot zover de theorie. Hoe maak je passieve zinnen nu actief? Het antwoord luidt: door bewust te herschrijven.

Wanneer je schrijft, is de keuze voor een passieve zin snel gemaakt. Zodra dat duidelijk wordt, is herschrijven nodig.

… oftewel:

Wanneer je schrijft, kies je snel voor een passieve zin. Zodra je dat ziet, herschrijf je de zin.

Nog een paar voorbeelden:

• De klanten worden door ons geholpen / Wij helpen onze klanten. (Nog beter: wij helpen u!)
• Het boek wordt morgen naar u opgestuurd / Ik stuur het boek morgen naar u op.
• Wil je weten wat ik voor je kan doen, dan kun je contact opnemen. / …neem dan contact op.

Soms kun je beter voor passief kiezen

Is passief dan altijd slecht? Nee, hoor. Soms maakt het niet uit wie iets doet. Dan kan het zelfs duidelijker zijn als je die informatie achterwege houdt. Als een woningmaatschappij een renovatie uitvoert, is het niet belangrijk welk bouwbedrijf aan de slag gaat. Dan is het voldoende om te schrijven:

De vloer wordt gelegd, de muren worden geverfd en de ramen worden vervangen.

De manager die er ook niets aan kan doen, schrijft: Er worden morgenochtend ontslaggesprekken gehouden. Hij is tenslotte slechts de boodschapper, niet de aanstichter.

En wanneer je een objectieve, wetenschappelijke toon wilt aanhouden, schrijf je liever: In het theoretisch kader worden de belangrijkste begrippen behandeld.

Volgende keer: zinnen inkorten, hoe doe je dat?