Ken je dat? Je zit in een vergadering die maar door kabbelt.  Mensen bespreken het weer, hun weekend of houden een schijnbaar doelloos betoog. Als je die mensen in een Engelse bedrijfssetting ter zake wilt roepen, dan gebruik je één van de volgende uitdrukkingen:

• “Stop beating around the bush”
• “Let’s cut to the chase”.

Persoonlijk vind ik het geweldig om de achtergrond van uitdrukkingen na te pluizen. En ik geloof er heilig in dat je ze gemakkelijker onthoudt wanneer je er meer over weet.

Als ik iemand in het Engels op een beleefde manier ter zake wil roepen, dan verschijnt voor mijn geestesoog steevast een man ter paard, met een fluwelen cape en een kruisboog. Of een slinger. Dan glimlach ik, waardoor mijn ietwat strenge verzoek onverhoopt wat vriendelijker overkomt.

Waarom ik de uitdrukking ‘ter zake komen’ associeer met middeleeuwse ruiters? Lees maar door…!

Stop beating around the bush – de middeleeuwse jacht

We schrijven het jaar des Herens 1440. De elite van Engeland had een hobby: ze joegen op hoenderen. Geholpen door zogenaamde ‘beaters’ stroopten zij de Britse bossen af. Deze ‘beaters’ hadden tot taak om de vogels uit de struiken te jagen. Dat deden ze door met stokken op het struikgewas te slaan. (Hence, de naam ‘beaters’, dat zoiets betekent als ‘hij die slaat’) De hoentjes die zich in de bosjes verschanst hadden, kwamen op hun vlucht tevoorschijn en konden gemakkelijk neergeschoten worden. Jagen was leuk, maar het moest kennelijk niet al te veel moeite kosten.

Stel je nu eens voor dat zo’n ‘beater’ niet in de struiken sloeg, maar er omheen (‘around’). Dan bleven die beestjes lekker zitten. De edelen konden wachten tot ze een ons wogen, tenzij de ‘beaters’ ter zake kwamen. En dat is wat de uitdrukking betekent.

De oudste tekst met deze uitdrukking

In het gedicht ‘Generydes – A Romance in Seven-line Stanzas’ duikt de uitdrukking voor het eerst op, hoewel hij dan nog letterlijk wordt gebruikt:

Butt as it hath be sayde full long agoo,
Some bete the bussh and some the byrdes take.

Ik stel me voor dat de Britse adel ’s avonds bij het haardvuur zit te kletsen. Eén ridder keuvelt oeverloos door. De ander, met een ready tongue, die dus goed van tongriem is gesneden, verzoekt zijn gesprekspartner: ‘Stop beating around the bush, man! What is it you want to say?’ En de uitdrukking ‘ter zake komen’ was geboren.

Let’s cut to the chase – Amerikaans ongeduld

Hoe anders is de afkomst van de uitdrukking Let’s cut to the chase! Ook deze uitspraak betekent: laten we ter zake komen.’

Maar in plaats van middeleeuws Engeland moeten we naar het Amerika van begin 20e eeuw. Daar waren de films in opkomst. Films die de nodige romantiek bevatten, maar die voornamelijk gemaakt werden voor jonge mannen.

En, zo weten de meeste vrouwen, mannen zijn niet de meest romantische wezens. Dus in plaats van de hele scene uit te zitten, kwam de uitspraak ‘Let’s cut to the chase’ in zwang: Stop deze scene en spoel maar door tot de achtervolging. Want dáár was het de meeste filmliefhebbers om te doen.

De oudste tekst met deze uitdrukking

In 1929 werd de film The Jazz Singer opgenomen. Een aanwijzing in het script zei: ‘Janning ontsnapt… door naar de achtervolging.’ Oftewel:

“Jannings escapes… Cut to chase.”

Het duurde niet lang of de uitspraak vond zijn weg naar mainstream America, waar de gewone man, aka Tom Dick and Harry, hem enthousiast in gebruik nam.

Zeg eens, helpt deze uitleg je om de uitdrukkingen te onthouden? Welke heeft je voorkeur? Laat het weten onder dit bericht!

……………………………………………….

Ik ben Maartje Roozeboom, Engelse taalprofessional en -enthousiasteling. Heb je een vraag over een uitdrukking? Of wil je een Engelse tekst laten schrijven of vertalen? Neem dan contact met mij op.